Dziurawiec zwyczajny /Hypericum perforatum/ to kolejne super ziółko, które powinno znaleźć się w apteczce każdego zielarza. Im więcej posiadamy wiedzy o ziołach tym lepiej. W moim przypadku pierwsze było zainteresowanie samymi roślinami, ich pielęgnacją, uprawą. Odkąd jednak zaczęłam się bliżej interesować ich właściwościami zdrowotnymi, odkryłam że wiele wspaniałych ziół rośnie u mnie w ogrodzie, choćby taka miodunka plamista, mniszek lekarski, pokrzywa i wiele, wiele innych. Od tego czasu zgłębiam tajniki zielarstwa i wiele ziół w mojej apteczce to są właśnie zioła uprawiane, zbierane i suszone przeze mnie samodzielnie. Dziurawiec zwyczajny znany jest przede wszystkim z  łagodzenia objawów depresji i wspomagania nastroju. Jednak to nie są jedyne jego walory.

dziurawiec zwyczajny / /Hypericum perforatum/

Dziurawiec zwyczajny a depresja

Jeśli chodzi o farmakologiczne podejście do depresji to środkami farmakologicznymi pierwszego rzutu w jej leczeniu są SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. SSRI zwiększają poziom serotoniny blokując jej wchłanianie w mózgu. Teoretycznie może to zwiększyć ilość dostępnej serotoniny i wzmocnić część układu nerwowego odpowiedzialnego za nastrój. W przeciwieństwie do SSRI, ziele dziurawca hamuje wychwyt wszystkich neurotransmiterów monoaminy w tym: dopaminy i noradrenaliny, neuroprzekaźniki aminokwasów GABA i glutaminianu. W przeciwieństwie do standardowych inhibitorów wychwytu zwrotnego, nadczynność spowodowana przez dziurawca hamuje ponowne wchłanianie zwrotne poprzez zwiększenie wewnątrzkomórkowych stężeń jonów Na +. Na poziomie receptora, przewlekłe leczenie z powodu hiperycyny obniża poziom adrenergenu beta1, podwyższa stężenie postsynaptycznych receptorów 5-HT1A i receptorów 5-HT2. Chociaż uważa się, że głównym składnikiem odpowiedzialnym za działanie przeciwdepresyjne jest hiperforyna, to inne składniki, takie jak hiperycyna, pseudohyperycyna, flawonoidy i oligomeryczne procyjanidyny mogą również odgrywać rolę pośrednią lub bezpośrednią. Podczas gdy hamowanie wychwytu zwrotnego może najprawdopodobniej być odpowiedzialne za większość działania przeciwdepresyjnego, inne mechanizmy mogą również przyczyniać się same lub w kombinacji do wywierania ogólnego działania przeciwdepresyjnego [1].

Badania dowodzą, że dziurawiec zwyczajny działa najlepiej na łagodną lub umiarkowaną formę depresji. Wykazywał natomiast mniejszą skuteczność w przypadku ciężkich odmian depresji. Oczywiście istnieje potrzeba dalszych badań nad tym zagadnieniem aby móc to jednoznacznie stwierdzić. W Niemczech lekarze wręcz zalecają pacjentom z łagodną i umiarkowaną formą depresji spożywanie dziurawca.

Dziurawiec zwyczajny a napięcie przedmiesiączkowe

PMS przez wiele osób jest bagatelizowany a tak naprawdę niektórym kobietom może dawać się ostro we znaki. Bóle głowy, wzdęcia, zmęczenie, obniżenie nastroju to tylko niektóre z jego objawów. Cięższą odmianą zespołu napięcia przedmiesiączkowego jest pmdd czyli przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne, które dotyka od 4% do 5% kobiet. Nie jest to żadna fanaberia jakby się mogło wydawać a oficjalna medyczna kategoria diagnostyczna. Oprócz dolegliwości typowo fizycznych dochodzą wahania nastroju, lęk i depresja. Badania wykazały, że dziurawiec jest skuteczny i pozytywnie wpływa na fizyczne i behawioralne objawy PMS. Jednak ciężkie objawy takie jak lęk, depresja, agresja oraz impulsywność pozostały niezmienione po suplementacji. Konieczne są dalsze prace w celu ustalenia, czy objawy PMS związane z bólem i zachowaniem ustępują po dłuższym czasie leczenia.[2] Niemniej warto się wspomagać dziurawcem zwyczajnym w te trudne dla wielu kobiet dni.

Wpływ dziurawca zwyczajnego na menopauzę

Objawy menopauzy u kobiet do przyjemnych nie należą. Wiele z nich sięga po terapie hormonalne a czasem wystarczą nieinwazyjne metody naturalne. Uderzenia gorąca, zaburzenia snu, obniżony nastrój, zmniejszony popęd płciowy, kołatanie serca to tylko niektóre z nich. Badania wykazały, że dziurawiec zwyczajny jest pomocny w redukcji wagi, minimalizowaniu uderzeń gorąca, poprawie sprawności seksualnej. Może być skutecznie stosowany w leczeniu objawów naczynioruchowych u kobiet w okresie okołomenopauzalnym lub po menopauzie. [3]

Inne właściwości zdrowotne dziurawca zwyczajnego

• Niegdyś dziurawiec zwyczajny stosowany był jako środek żółciopędny, przeciwbiegunkowy, regulujący układ pokarmowy.Poprawia trawienie, pobudza przemianę materii.
• Wspomaga proces uczenia, koncentracji i zapamiętywania.
• Zapobiega napadom migrenowym.
• Wyzwala zadowolenie i euforię.
• Działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwhistaminowo.
• Właściwości przeciwutleniające dziurawca zwyczajnego mogą uczynić z niego bezpieczny środek neuroprotekcyjny.[4]
• Działa skutecznie przeciw sezonowym zaburzeniom afektywnym SAD oraz obsesyjno-kompulsywnym (OCD).
• Wspomaga leczenie ran w tym trudno gojących się odleżyn.[5]
• Wzmaga produkcję witaminy D w skórze.

Działania niepożądane, interakcje z lekami

Zanim jednak sięgniesz po ziele dziurawca zwyczajnego skonfrontuj to ze swoim lekarzem. Wchodzi w interakcje z glikozydami naparstnicy, teofiliną, warfarinem, cyklosporynami /obniża ich skuteczność/, tabletkami antykoncepcyjnymi a nawet z lekami  na nowotwory i HIV. Jeśli chodzi natomiast o działania niepożądane to zdarzają się one rzadko ale trzeba mieć to na uwadze. Są to:

• suchość w ustach
• zwiększona wrażliwość na światło, zwłaszcza u osób o jasnej karnacji
• niepokój
• ból brzucha
• kobiety ciężarne i karmiące koniecznie muszą zasięgnąć porady lekarza przed zażywaniem dziurawca

Kiedy i gdzie zbierać ziele dziurawca zwyczajnego?

W naszej szerokości geograficznej jest to bardzo popularne ziele. Surowcem zielarskim są kwiaty. Należy pamiętać aby zbierać je w okolicy czystej ekologicznie, z dala od ruchu ulicznego czy przemysłu. Powinny być zbierane w początkach swojego kwitnienia, zawiązanych owoców nie może być więcej niż 3%. Należy pamiętać aby surowiec nie zawierał łodyg grubszych niż 3 mm. Najlepiej ścinać sekatorem górne części pędów. Suszyć należy w cieniu, w przewiewnym miejscu. Więcej na temat suszenia ziół dowiesz się z artykułu – Suszenie ziół – wszystko co musisz o tym wiedzieć!

Jak stosować ziele dziurawca ?

Napar z dziurawca

Napar można przyrządzać ze świeżego lub suszonego i rozdrobnionego surowca. 2 lub 3 łyżki ziela zalej 200 ml. wrzącej wody. Przykryj do wystygnięcia. Pij małymi łykami.

Nalewka z dziurawca

1 część surowca na 10 części rozpuszczalnika. Zalej świeży surowiec 40-70% wrzącym alkoholem lub winem. Można pić po małym kieliszku dziennie na poprawę nastroju oraz trawienia.

Nalewkę oraz sok z dziurawca można również zakupić w sklepach zielarskich.

Odmiany dziurawca

Odmian dziurawca jest wiele. W handlu najbardziej popularny jest właśnie dziurawiec zwyczajny /Hypericum perforatum/. Warto jednak wiedzieć, że inne odmiany posiadają podobne właściwości lecznicze. Ciekawostką jest fakt, że pewna ozdobna odmiana dziurawca – dziurawiec kielichowaty / Hypericum calycium/ o dużych liściach i kwiatach również jest lecznicza i oczywiście posiadam ją w swoim ogrodzie. Jest niezwykle dekoracyjna i zakwita latem zdobiąc ogród dużymi, żółtymi kwiatami. Nie ma to jak miks dwa w jednym czyli roślina ozdobna jest również leczniczą a jak przekonuję się na każdym kroku tak właśnie często się dzieje.

dziurawiec kielichowaty / Hypericum calycium/

1.Hypericum perforatum (St John’s Wort): a non-selective reuptake inhibitor? A review of the recent advances in its pharmacology.

2.The efficacy of Hypericum perforatum (St John’s wort) for the treatment of premenstrual syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial.

3.Effect of St John’s wort on severity, frequency, and duration of hot flashes in premenopausal, perimenopausal and postmenopausal women: a randomized, double-blind, placebo-controlled study.

4.Neuroprotective Activity of Hypericum perforatum and Its Major Components.

5.Effect of St.John’s wort (Hypericum perforatum) oily extract for the care and treatment of pressure sores; a case report.